ΣΤΟ ΠΡΩΤΑΤΟ ΚΑΡΥΕΣ- ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ
(διήγηση της θαυματουργικής εικόνας)
Σ' ένα από τα κελιά που βρίσκονται στα περίχωρα των Καρυών, στο Άγιον Όρος, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, ησύχαζε στα 982 κάποιος γέροντας με τον υποτακτικό του. Ένα Σάββατο βράδυ, 10 Ιουνίου, έφυγε ο γέροντας για να παραβρεθεί σε αγρυπνία του ναού του Πρωτάτου, κι ανέθεσε στον υποτακτικό να διαβάσει μόνος του την ακολουθία. Τη νύχτα ο μοναχός άκουσε χτύπημα στην πόρτα.
Ανοίγει και βλέπει κάποιον άγνωστο μοναχό.Ο επισκέπτης έμεινε τη νύχτα εκείνη στο κελί, κι έψαλαν μαζί την ακολουθία του Όρθρου.
Πριν την ενάτη ωδή των κανόνων, ο μοναχός του κελιού έψαλε τον μέχρι τότε γνωστό ύμνο του αγίου Κοσμά του ποιητή, «Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ...», ενώ ο ξένος πρόσθεσε πριν απ' αυτόν το άγνωστο μέχρι τότε: «Άξιον εστίν, ως αληθώς, μακαρίζειν σε την θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και Μητέρα του θεού ημών». Ο πρώτος τ' άκουσε και είπε με θαυμασμό: Εμείς μόνο «Την τιμιωτέραν» ψάλλουμε. Το «Άξιον εστί» μας είναι άγνωστο. Σε παρακαλώ,γράψε μου αυτόν τον ύμνο για να τον ψάλλω κι εγώ στη θεοτόκο.
- Φέρε μου μελάνι και χαρτί, και θα σου τον γράψω.
- Ούτε μελάνι έχω ούτε χαρτί
- Φέρε μου τότε μια πλάκα.
Ο μοναχός την έφερε, κι ο ξένος την πήρε στα χέρια του κι έγραψε πάνω της με το δάχτυλό του τον θεομητορικό ύμνο. Και χαράχθηκαν τόσο βαθιά τα γράμματα στη σκληρή πλάκα, σαν να ήταν καμωμένη από πηλό.
- Από δω κι εμπρός έτσι να τον ψάλλετε κι εσείς και όλοι οι Ορθόδοξοι, είπε ο επισκέπτης, κι έγινε άφαντος.
Ήταν άγγελος Κυρίου, σταλμένος από τον ουρανό για να φανερώσει τον ύμνο στους ανθρώπους.
Όταν επέστρεψε ο γέροντας από την αγρυπνία κι έμαθε τα σχετικά με τον ύμνο, δόξασε το θεό και ευχαρίστησε τη Θεοτόκο για τη θαυμαστή ευαρέσκειά της. Ύστερα διηγήθηκε στον Πρώτο του Αγίου Όρους το περιστατικό, κι εκείνος με τη σειρά του έστειλε την αγγελοχάρακτη πλάκα μαζί με τη γραπτή διήγηση του θαύματος στον Πατριάρχη.
Από τότε ο αρχαγγελικός αυτός ύμνος καθιερώθηκε στη θεία λατρεία και ψάλλεται στις ορθόδοξες ιερές ακολουθίες. Η θεομητορική εικόνα, μπροστά στην οποία έγινε το θαύμα, μεταφέρθηκε στο ναό του Πρωτάτου. Το κελί εκείνο, όπου ακούστηκε για πρώτη φορά ο αρχαγγελικός ύμνος, ονομάστηκε «Άξιον εστί», ενώ η γύρω περιοχή «Άδειν».
Σύμφωνα με το συναξάρι της 11ης Ιουνίου, ο άγγελος που δίδαξε τον ύμνο στο μοναχό ήταν ο ίδιος ο αρχάγγελος Γαβριήλ:
«Τη αυτή ημέρα η σύναξις τελείται του Αρχαγγέλου Γαβριήλ εν τω Άδειν.
Ήσας Γαβριήλ πριν το Χαίρε τη Κόρη• άδεις δε και νυν: Άξιον σε υμνέειν».
Πριν την ενάτη ωδή των κανόνων, ο μοναχός του κελιού έψαλε τον μέχρι τότε γνωστό ύμνο του αγίου Κοσμά του ποιητή, «Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ...», ενώ ο ξένος πρόσθεσε πριν απ' αυτόν το άγνωστο μέχρι τότε: «Άξιον εστίν, ως αληθώς, μακαρίζειν σε την θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και Μητέρα του θεού ημών». Ο πρώτος τ' άκουσε και είπε με θαυμασμό: Εμείς μόνο «Την τιμιωτέραν» ψάλλουμε. Το «Άξιον εστί» μας είναι άγνωστο. Σε παρακαλώ,γράψε μου αυτόν τον ύμνο για να τον ψάλλω κι εγώ στη θεοτόκο.
- Φέρε μου μελάνι και χαρτί, και θα σου τον γράψω.
- Ούτε μελάνι έχω ούτε χαρτί
- Φέρε μου τότε μια πλάκα.
Ο μοναχός την έφερε, κι ο ξένος την πήρε στα χέρια του κι έγραψε πάνω της με το δάχτυλό του τον θεομητορικό ύμνο. Και χαράχθηκαν τόσο βαθιά τα γράμματα στη σκληρή πλάκα, σαν να ήταν καμωμένη από πηλό.
- Από δω κι εμπρός έτσι να τον ψάλλετε κι εσείς και όλοι οι Ορθόδοξοι, είπε ο επισκέπτης, κι έγινε άφαντος.
Ήταν άγγελος Κυρίου, σταλμένος από τον ουρανό για να φανερώσει τον ύμνο στους ανθρώπους.
Όταν επέστρεψε ο γέροντας από την αγρυπνία κι έμαθε τα σχετικά με τον ύμνο, δόξασε το θεό και ευχαρίστησε τη Θεοτόκο για τη θαυμαστή ευαρέσκειά της. Ύστερα διηγήθηκε στον Πρώτο του Αγίου Όρους το περιστατικό, κι εκείνος με τη σειρά του έστειλε την αγγελοχάρακτη πλάκα μαζί με τη γραπτή διήγηση του θαύματος στον Πατριάρχη.
Από τότε ο αρχαγγελικός αυτός ύμνος καθιερώθηκε στη θεία λατρεία και ψάλλεται στις ορθόδοξες ιερές ακολουθίες. Η θεομητορική εικόνα, μπροστά στην οποία έγινε το θαύμα, μεταφέρθηκε στο ναό του Πρωτάτου. Το κελί εκείνο, όπου ακούστηκε για πρώτη φορά ο αρχαγγελικός ύμνος, ονομάστηκε «Άξιον εστί», ενώ η γύρω περιοχή «Άδειν».
Σύμφωνα με το συναξάρι της 11ης Ιουνίου, ο άγγελος που δίδαξε τον ύμνο στο μοναχό ήταν ο ίδιος ο αρχάγγελος Γαβριήλ:
«Τη αυτή ημέρα η σύναξις τελείται του Αρχαγγέλου Γαβριήλ εν τω Άδειν.
Ήσας Γαβριήλ πριν το Χαίρε τη Κόρη• άδεις δε και νυν: Άξιον σε υμνέειν».